Laboratorium Sieci Komputerowych i Sieciowych Systemów Multimedialnych
Katedra Informatyki Stosowanej EAIIB AGH
Zapraszamy do przeglądnięcia ciekawszych stanowisk laboratoryjnych oraz wykorzystywanych przez nie technologii.
Sieci LAN i VLAN - przełączniki segmentu EDGE
W Laboratorium znajduje się ponad 50 przełączników zarządzalnych większości wiodących producentów, wśród których są między innymi:
  • Cisco Catalyst z serii 2950 i 2960
  • Cisco z serii Express 500
  • Allied Telesis z serii 8000
  • HP Procurve z serii 2500
  • HP Procurve z serii 2600
  • HP Procurve z serii przełączników modularnych 4000, 8000
  • 3COM/HP z serii SuperStack 3
  • Nortel z serii BayStack 425
  • D-link z serii DES i DGS
  • Cisco/LinkSys z serii ProConnect II
  • Alcatel z serii OmniStack 4000
  • Planet z serii SGSW, FNSW, GSD, GSW, WGSW backbone
  • Dell z serii Power Connect 3000
  • NetGear z serii FS700
  • SMC z serii TigerSwitch 6600
  • Enterasys z serii B2 i C2
  • H3C Huawei Quidway z serii S3000G
Istnieje możliwość pracy z większością systemów operacyjnych stworzonych do zarządzania przełączaniem LAN, takich jak Cisco CatOS, Cisco IOS, ExtremeXOS, HP NOS, AT CLI, Nortel CLI i inne. W przeważającej większości przełączniki występują w parach (po 2 identyczne sztuki z danego modelu), co umożliwia łatwe eksperymentowanie przy konfigurowaniu tagowanych VLAN, Port Trunks, QinQ, budowaniu reguł QoS czy stakowaniu przełączników. Przy tak dużej liczbie urządzeń możliwe są rozbudowane eksperymenty z zakresu stosowania Spanning Tree Protocols w przełącznikach (także RSTP czy MSTP). Dzięki serwerom dostępowym Cisco lub alternatywnie multiplekserom portów szeregowych zarządzanie taką ilością przełączników nawet z pominięciem ich interfejsów WWW jest łatwe i przyjemne.
Użytkowanie przełączników rutujących segmentu EDGE
Laboratorium dysponuje zarządzalnymi przełącznikami rutującymi (warstwy 3) segmentu EDGE następujących typów:
  • Juniper EX-3200
  • Cisco 3750
  • Cisco 3560
  • Cisco 3550
  • HP ProCurve z serii 2650
  • Extreme Networks z serii Summit
  • Allied Telesis z serii Rapier
  • Nortel z serii 3500
  • Alcatel z serii OmniSwitch 6600
  • 3Com SuperStack z serii 4900
Przełączniki te umożliwiają między innymi eksperymenty w zakresie rutowania oraz filtrowania ruchu pomiędzy sieciami VLAN, QoS czy FailOver dla technologii warstwy 2 i 3 OSI.
Ich konfigurowanie jest dobrym wstępem do ćwiczeń z zakresu zarządzania przełącznikami segmentu CORE.
Przełączanie pakietów w urządzeniach segmentu CORE i CAMPUS
Dużym atutem Laboratorium jest posiadanie sporej ilości udostępnionych dla Studentów i służących wyłącznie do zajęć dydaktycznych wysokowydajnych przełączników segmentu CORE (w większości, zależnie od architektury, bazujących na przełączaniu sterowanym poprzez moduł procesora Supervisor lub moduł przełączania bezpośredniego - Swich Fabric). Duża ilość rozmaitych kart interfejsów sieciowych do poszczególnych chassis przełączników (moduły RJ45, PoE, dystrybucji łącz światłowodowych (SC, MTRJ, LC), trunków światłowodowych, moduły specjalne do T3/E3 czy OC3/ATM) pozwala na prowadzenie dużej gamy ciekawych eksperymentów. W Laboratorium znajdują się następujące przełączniki segmentu CORE:
  • Cisco z serii Catalyst 6500 (SUP1-SUP720)
  • Cisco z serii Catalyst 5500
  • Cisco z serii Catalyst 4500
  • Cisco z serii Catalyst 4000
  • Extreme Networks z serii Black Diamond
  • HP z serii 5300
  • 3Com z serii CoreBuilder
  • Alcatel z serii OmniSwitch 5WX
Różne architektury tych przełączników, oferowane przez poszczególnych producentów, dają szeroki obraz technologii przełączania w segmencie CORE. Przełączniki Cisco, Extreme Networks i HP dysponują pełną funkcjonalnością w warstwie 3. Możliwe jest tu prowadzenie eksperymentów w zakresie budowy i konfigurowania wielo-segmentowych sieci dla segmentu CORE. Liczne interfejsy światłowodowe przełączników umożliwiają ich integrację z komponentami stanowiska doświadczalnego dotyczącego instalacji światłowodowych. Dzięki posiadaniu dwóch identycznych przełączników CORE Extreme Networks Black Diamond wspieranych przez urządzenia segmentu EDGE tego producenta możliwe jest budowanie opartych o światłowody doświadczalnych instalacji typu MAN Ring (np. Metro Ethernet). Tu możliwe są doświadczenia dotyczące mechanizmów Multi-Ring Spanning czy FailOver z wykorzystaniem menedżera pierścienia i protokołu EAPS. Przełączniki Cisco 6500 (także dwa) są wyposażone podwójne moduły Supervisor, wspierające mechanizmy FailOver - możliwe do testowania w Laboratorium dzięki dobraniu identycznej konfiguracji wersji i wyposażenia modułów Supervisor. Laboratorium dysponuje także modułem monitorującym IDS (Intrusion Detection System Module) dla Cisco 6500 - bazującym na własnym systemie operacyjnym. Przełączniki Cisco 5500, choć już wiekowe, także w szkoleniu są przydatne. Posiadając liczne moduły RSM (Routing-Switch Module) pozwalają na skonfigurowanie w jednym chassis Cisco 5500 wielo-segmentowej sieci LAN z kilkoma fizycznymi ruterami przełączającymi ramki pomiędzy sieciami VLAN zdefiniowanymi w module Supervisor tego przełącznika.
Rutowanie IP, NAT, VRF-MPLS
Laboratorium posiada ponad 120 ruterów modularnych (głównie Cisco i Juniper, lecz także Allied Telesis/Allied Telesyn, HP, Juniper, Samsung, 3Com) - występujących często w kilku egzemplarzach tego samego modelu. Wśród nich znajdują się:
  • Allied Telesyn z serii AR400
  • Allied Telesyn z serii AR700
  • Cisco z serii 1760 Voice
  • Cisco z serii 2500 i 4500 (to w kąciku retro:)
  • Cisco z serii 2600XM
  • Cisco z serii 3600
  • Cisco z serii 2800
  • Cisco z serii 3700
  • Cisco z serii 3800
  • Cisco z serii 2900 G2
  • Cisco 7100
  • Cisco 7200 VXR
  • Cisco 7300 ASR
  • Cisco 7400 ASR
  • HP z serii 7000DL
  • Samsung z serii IBG 2000
  • Juniper z serii J 2300 - 2350
  • Juniper z serii J 4300 - 2350
  • Juniper z serii M
  • 3Com z serii CoreBuilder 3500
Większość zajeć dydaktycznych prowadzona jest z wykorzystaniem sprzętu Cisco. Obecnie w Laboratorium znajduje się ponad 100 (!) przygotowanych do zajęć profesjonalnych ruterów Cisco i Juniper (nie licząc ruterów Cisco SOHO, przełączników rutujących, ruterów w modułach Supervisor i ruterów oraz przełączników rutujacych innych firm).
Wyjątkowo - rutery i przełączniki Cisco nie tworzą fizycznie jednego dużego stanowiska, lecz są rozproszone pomiędzy wszystkimi stanowiskami w Laboratorium. Konfigurowanie zdalne poprzez konsole zapewniają urządzenia Terminal Access Server. Pozwala to na prowadzenie zajęć z wykorzystaniem urządzeń Cisco jednocześnie dla całej laboratoryjnej grupy Studentów.
W ramach doświadczeń możliwe jest tworzenie rozbudowanych instalacji rutowania IP (w tym dynamicznego z użyciem RIP, EIGRP, OSPF, IS-IS, VRF, BGP, BGP+MPLS), angażujących w razie potrzeby dużą ilość urządzeń (dopiero wówczas choćby doświadczenia dotyczące wielu systemów autonomicznych BGP czy wielo obszarowej domeny OSPF nabierają sensu). Laboratorium posiada także opisane w poprzednim punkcie moduły rutujące do przełączników Cisco z serii 4000, 4500, 5000/5500 oraz Cisco 6500 w różnych wersjach Supervisor i RSM - co umożliwia angażowanie tych przełączników w instalacjach doświadczalnych związanych z rutowaniam IP.
Kolejnym urozmaiceniem są wieloportowe moduły NMD EtherSwitch instalowane w znajdujących się w Laboratorium ruterach. Otrzymane w ten sposób urządzenia łączą funkcjonalność warstwy drugiej i trzeciej ISO OSI.
Większość ruterów jest zainstalowana bezpośrednio na stanowiskach doświadczalnych. Obecność na KAŻDYM STANOWISKU 8 lub 16-portowego serwera dostępu do konsol RS232 (Terminal Access Server) umożliwia zdalne konfigurowanie instalacji z dowolnego innego stanowiska.
Na każdym stanowisku znajdują się rutery Cisco wspierające IPv6, pozwalające na eksperymentowanie związanie z pracą na dwóch stosach protokołów IP jednocześnie - rutowanie dynamiczne na bazie IP i IPv6, tulenowanie IPv6 w IP wersja 4 itp.
Izolowanie sieci komputerowych
Przedmiotem kolejnych doświadczeń możliwych do przeprowadzenia w Laboratorium jest analiza i filtrowanie ruchu wchodzącego i wychodzącego z sieci chronionych - realizowane zarówno przy użyciu rozwiązań sprzętowych jak i programowych. W Laboratorium znajduje się bogata seria różnorodnych urządzeń sprzętowych firewall (Security Appliance), dzięki którym możliwe jest porównanie większości stosowanych na rynku technologii związanych z filtrowaniem ruchu w sieci. Dostępne urządzenia to:
  • Juniper z serii SSG
  • Juniper z serii SA
  • Cisco ASA 5500
  • Cisco z serii SA 520
  • Cisco z serii PIX 515E ze wsparciem dla Cisco ASDM i dodatkową programową funkcjonalnością urządzeń z serii Cisco ASA 5500
  • Cisco z serii PIX 501
  • WatchGuard z serii FireBox
  • IBM Internet Security System z serii Proventia
  • Nokia / CheckPoint Firewall z serii IP 500 i IP 300
  • Symantec VPN
  • Planet IDS
Laboratorium dysponuje także sprzętowym analizatorem ruchu i menedżerem pasma Planet z serii CS oraz Packeteer z serii Packet Tracer. Eksperymenty w zakresie wysoko wydajnego tunelowania VPN można prowadzić przy pomocy ruterów Cisco wyposażonych w sprzętowe moduły szyfrujące VPN. Dodatkowo dostępne są urządzenia dedykowane VPN (sprzętowe koncentratory VPN oraz urządzenia sprzętowych klientów VPN). Infrastruktura VPN może być także budowana i analizowana w oparciu o wiele pomniejszych urządzeń np. Cisco ASA 5500, Juniper SSG, Juniper SA, Nokia Firewall, IBM Proventia, Symantec VPN, FireBox, liczne rutery brzegowe SOHO czy oprogramowanie VPN.
Instalacje DSL
Na kolejnym stanowisku możliwe jest budowanie i konfigurowanie instalacji kablowej transmisji szerokopasmowej. Laboratorium dysponuje konwerterami mediów Ethernet-VDSL, ruterami umożliwiającymi pracę w trybie CO/CPE, licznymi ruterami xDSL. Posiada także wieloportowy programowalny przełącznik VDSL - pełniący rolę centrali ostatniej mili, serwującej łącza dla ruterów xDSL. Stanowisko wyposażone jest dodatkowo w rutery modularne firm Cisco oraz Juniper przystosowane do obsługi symetrycznego DSL (SHDSL) nad łączami dzierżawionymi, a także mostki VDSL CO-CPE. Większość urządzeń operuje w standardzie VDSL2, jednak Laboratorium posiada również (w celach porównawczych) urządzenia poprzednich technologii, w tym ASDL, HSDL, VSDL, często konfigurowalne zarówno do wariantu symetrycznego jak i asymetrycznego DSL.
Instalacje WAN: technologie ATM, Frame Relay, SONET, T1/E1, T3/E3
Sieci ATM
Użytkownicy mają do dyspozycji urządzenia umożliwiające budowę różnorodnych instalacji sprzętowo realizujących komunikację na bazie technologii ATM. Instalacje te są tworzone z wykorzystaniem następujących, dostępnych w Laboratorium urządzeń:
  • Procesor ASP Cisco LightStream 1010 zamontowany w chassis przełącznika Cisco Catalyst 5513 i wyposażony w moduły interfejsów ATM-E3 oraz światłowodowe ATM-OC3 i ATM-OC12 zarówno Single jak i MultiMode (dla światłowodów 9 lub 50 um duplex SC)
  • Liczne moduły PA-ATM-E3, NM-OC3 oraz PA-ATM-OC3 zainstalowane w ruterach Cisco z serii 3600 i 7200 VXR, mogące komunikować te rutery z Cisco LightStream 1010.
  • Moduły ATM OC12 MultiMode pracujące pod kontrolą Cisco IOS i osadzone w przełącznikach Cisco Catalyst 6500
Zastosowanie Cisco LightStream pozwala nie tylko na konfigurowanie prostych połączeń ATM (UNI-UNI), lecz także daje możliwość prowadzenia eksperymentów w zakresie zestawiania PVC lub SVC w przełącznicy ATM.
Łącza point-point (T1/E1, T3/E3, Analog Modem, Inverse Multiplexing for ATM)
Rutery Cisco wykorzystywane do tworzenia instalacji ATM wyposażone są także w interfejsy szeregowe oparte o T1/E1, T3/E3 oraz modemy. Umożliwia to tworzenie instalacji hybrydowych angażujących na drodze pakietów (np. IP) różne media fizyczne i technologie warstwy drugiej. Z tematyki stanowiska wyłączono popularne dziś technologie DSL, poświęcając im stanowisko oddzielne. Laboratorium posiada także instalacje, które (bazując na modułach ruterów Cisco) umożliwiają prowadzenie eksperymentów w zakresie agregowania łącz fizycznych(Inverse Multiplexing). Przykładowo - obecne w Laboratorium moduły NM E1-ATM IMA pozwalają na wykorzystanie technologii IMA (Inverse Multiplexing for ATM), gdzie przy zastosowaniu wielu identycznych długodystansowych łącz miedzianych możliwe jest proporcjonalne podzielenie ruchu celek ATM.
Sieci Frame-Relay
W Laboratorium możliwe jest konfigurowanie przełączania w technologii Frame-Relay opartego o przełączniki Frame-Relay skonfigurowane na bazie ruterów Cisco 2522/2523. Dzięki znacznej liczbie przełączników Frame-relay (5 sztuk) wspieranych dodatkowo przez rutery Cisco z serii 2600, 3600, 3700 lub 3800 z kartami interfejsów NM 4-Serial i Ethernet możliwe jest tworzenie sieci rozbudowanych - nie opartych jedynie na skromnych przykładach podręcznikowych. Funkcjonowanie Frame-Relay zarówno w trybie przełączania na bazie statycznych tablic przełączania lub wirtualnych pod-interfejsów można analizować dzięki stacjom podłączonym do interfejsów Ethernet.
Instalacje światłowodowe
Laboratorium dysponuje dużą ilością aparatury do budowy instalacji światłowodowych. Istnieje możliwość zapoznania sie z większością urządzeń transmisyjnych, typów okablowania i połączeń stosowanych w takich instalacjach. W celach unifikacji z innymi stanowiskami większość eksperymentów prowadzona jest z wykorzystaniem standardu komunikacji SX i okablowania MultiMode SC, MT-RJ lub LC w wariancie szlifu PC. Użytkownik będzie miał jednak okazję budowania działających instalacji w oparciu o inne standardy okablowania (SingleMode) i wtyki światłowodów (dostępne to SC, LC, ST, MT-RJ, FC). Stanowisko uzupełniają liczne elementy dodatkowe stosowane przy budowie instalacji światłowodowych (adaptery, tłumiki światłowodowe, przełącznice rack 19'' z kasetami na spawy światłowodowe, moduły GBIC i miniGBIC SFP etc). Urządzenia aktywne, na których prowadzone są doświadczenia to przełączniki światłowodowe backbone (np. zarządzalny przełącznik światłowodowy warstwy 3: Allied Telesis z serii Rapier, przełącznik światłowodowy Planet WGSW-801SX), przełączniki rutujące z segmentu CORE, konwertery mediów różnych standardów w tym także zarządzane przy pomocy w obudowy zbiorczej rack oraz huby światłowodowe i operatorskie szkieletowe rutery światłowodowe. Urządzeń aktywnych wykrzystujacych media światłowodowe jest w laboratorium obecnie ponad 50.
W laboratorium znajduje się także funkcjonująca instalacja FDDI, oparta na przełączniku Cisco C1400 FDDI Workgroup Stack. Instalacje podwójnego pierścienia można tworzyć we wszystkich dozwolonych standardem konfiguracjach (przełącznik posiada zarówno porty DAS jak i SAS, zaś w komputerach PC i ruterach Cisco dostępne są karty FDDI DAS/SAS).
Sieci SAN - Fibre Channel
Infrastruktura Fibre Channel laboratorium (huby światłowodowe, przełączniki) umożliwia budowanie sieci SAN o rozmaitych topologiach - od połączeń punkt-punkt, przez pętle (FC-AL) do węzłów opartych o Fabric. Do budowy sieci SAN wykorzystywane są serwery RACK z interfejsami Fibre Channel oraz macierz dyskowa w redundantnymi kontrolerami mediów (także Fibre Channel).
Przełączniki SAN w Laboratorium najlepiej reprezentuje urządzenie z serii Cisco MDS 9000. Ten pracujący pod kontrolą systemu Cisco SAN-OS przełącznik umożliwia między innymi definiowanie sieci VSAN, wprowadzanie mechanizmów Disaster Recovery dla datacenter, oraz enkapsulowanie ruchu SAN w innych protokołach (np. FCoE, FCIP). Modyfikacją Cisco SAN-OS jest system Cisco NX-OS, obecny przełącznikach Cisco Nexus. Zapoznanie się z Cisco MDS jest dobrym wstępem do konfigurowania przełączników Cisco Nexus
Sieci bezprzewodowe
W ramach instalacji bezprzewodowych Laboratorium dysponuje serią urządzeń typu Access Point (głównie Cisco-Linksys, Cisco Aironet, Juniper i Planet) umożliwiających prowadzenie doświadczeń w dziedzinie zabezpieczania sieci Wifi (WEP, WPA, WPA2), mostkowania urządzeń (połączenia Point to Point, Point to Multi-Point, WDS) czy konfigurowania usług dodatkowych nad WiFi. Ponadto dostępna jest zaawansowana bezprzewodowa bramka abonencka (HotSpot) z wbudowanym sprzętowym systemem bilingu dla usług WiFi i sprzętowym serwerem autoryzacji Radius AAA. Instalacje Wi-fi skłądające się z punktów dostępu w wersji Lightweight (LAP - Lightweight) mogą być zarządzane poprzez wysokowydajne rozwiązania sprzętowe typu Wireless Lan Controller, zarówno od Cisco jak i Juniper. Laboratorium posiada kilka instalacji zawierających kontrolery WLC, co pozwala na budowanie eksperymentalnych instalacji Wi-Fi dużej skali (zarzadzanie kanałami, przekazywanie klientów Wi-Fi, centralna autoryzacja itp).
Zarządzanie sieciami w urządzeniach z segmentu SOHO
W Laboratorium przygotowano stanowisko umożliwiające konfigurowanie typowych urządzeń spotykanych w segmencie SOHO. Są to głównie rutery i proste przełączniki. Znaczna ilość i niewielkie rozmiary znajdujących się w Laboratorium ruterów umożliwia budowanie kompaktowych sieci wielowęzłowych i prowadzenie dalszych ćwiczeń z zakresu NAT, VPN (PPTP, L2TP), ekranowania sieci LAN, a tworzenia rozmaitych konstrukcji bezprzewodowych (mostki WiFi, repeatery WiFi itp). W ramach stanowiska dostępny jest także wielofunkcyjny ruter zabezpieczający udostępniający funkcjonalność PROXY (Planet CS-1000) - filtrowanie ruchu w warstwach wyższych na bazie identyfikacji użytkowników. Istotnym zagadnieniem jest integrowanie urządzeń SOHO z segmentem EDGE i CORE.
Montaż infrastruktury LAN
W Laboratorium można się także zajmować czynnościami związanymi z montażem i serwisowaniem okablowania oraz infrastruktury szaf krosowniczych rack 19''. Przygotowane w tym celu stanowisko umożliwia ćwiczenie wszystkich czynności montażowych koniecznych do rozprowadzenia okablowania TP Cat5e i Cat6. Wykorzystywane są tu między innymi PatchPanele montowane w technologii LSA oraz Keystone, szyny LSA, rozwiązania umożliwiające segregowanie dużych wiązek przewodów, urządzenia do prowadzenia diagnostyki i identyfikacji linii w okablowaniu LAN, systemy montażu rack, systemy gniazd ściennych, łączników itp.
Rozszerzenia instalacji sieciowych
Laboratorium dysponuje szeregiem mniej popularnych lub bardziej nietypowych urządzeń stosowanych w sieciach komputerowych. Są wśród nich konwertery Ethernet-RS232, bramki PLC, systemy PoE, sieciowe serwery magazynujące, sprzętowe serwery drukowania, kamery IP, generatory ruchu w sieci (3COM netBuilder), huby zarządzalne (3Com SuperStack, HP ProCurve) itp.
Ciekawym dodatkiem jest uzupełniająca pulę wcześniej opisanych technologii ostatniej mili instalacja Cisco LRE (Long Reach Ethernet), umożliwiająca prowadzenie sieci Ethernet opartej na przełączniku Cisco po łączach telefonicznych na znaczną odległość.
Wytwarzanie własnych urządzeń dla standardu IEEE 802.3
Pośród sprzętu sieciowego w Laboratorium nie zabrakło platform doświadczalnych umożliwiających budowanie własnych eksperymentalnych urządzeń IEEE 802.3. Laboratorium dysponuje płytami badawczymi na bazie mikrokontrolerów Atmel AVR32:
  • ATMEL ATEVK1100 posiadający interfejs FastEthernet, USB, SD, dwa interfejsy serial RS232 oraz sensory środowiska
  • ATMEL ATNGW100 posiadający dwa interfejsy FastEthernet, USB, RS232 oraz SD
Prowadząc doświadczenia możliwe jest modyfikowanie oprogramowania parsującego i generującego ramki Ethernet, czy datagramy ARP, IP, ICMP, UDP, TCP. Możliwe jest też budowanie urządzeń sterujących i monitorujących, które będą utrzymywały komunikację IP. Zestaw ATNGW100, posiadając dwa interfejsy IEEE.802.3, umożliwia także tworzenie oprogramowania bramek rutujących.
Tworzenie doświadczalnych systemów operacyjnych dla ruterów
Laboratorium posiada zestawy płyt ruterów programowalnych (RouterBoard) z dedykowanymi systemami operacyjnymi - MikroTik RouterOS. Umożliwiają one tworzenie samodzielnie modyfikowanych przełączników (w oparciu o moduły programowalne z wieloma portami IEEE 802.3), konstruowanie różnych wariantów ruterów oraz bezprzewodowych punktów dostępu (w oparciu o programowalne moduły z portami IEEE 802.3 i 802.11), monitorowanie sieci i wiele więcej. W Laboratorium dostępne są urządzenia typu:
  • MikroTik Routerboard RB750GL
  • MikroTik Routerboard RB411AR
  • MikroTik Routerboard RB433
Sieciowe systemy operacyjne i rozproszone usługi sieciowe
Wychodząc poza technologie komunikowania urządzeń komputerowych w Laboratorium można również przeprowadzać eksperymenty związane z konfigurowaniem rozproszonych systemów operacyjnych. Laboratorium posiada klaster serwerów rack 19'' 1U składający sie z ośmiu identycznych urządzeń typu HP Proliant z podwójnymi interfejsami Gigabit Ethernet oraz sprzętowym systemem centralnego zarządzania ILO. Serwery rack są także wykorzystywane eksperymentów związanych z load balancing, czy technikami wirtualizacji usług.
Telefonia IP
Laboratorium posiada rozbudowane systemy VoIP, w tym także wysoko zintegrowane. Większość urządzeń obsługuje zarówno standard SIP jak i H.323. Oprócz klasycznych bramek VoIP i telefonów IP (w tym także Cisco z serii 7900) Laboratorium dysponuje licznymi wieloportowymi centralkami PBX, mogącymi tworzyć samodzielną sieć VoIP dla telefonów tradycyjnych (komunikacja po IP). Możliwe jest także budowanie analogowej sieci komunikacji pomiędzy centralkami VoIP. W ramach ćwiczeń związanych z technologią VoIP w Laboratorium wykorzystywane są także rutery Cisco (z interfejsami VIC FXS, FXO lub DID). Funkcjonalność VoIP w ruterach Cisco uzyskiwana jest poprzez użycie modułów rozszerzeń zawierających procesory DSP i karty interfejsów VIC FXS/FXO/DID lub poprzez zastosowanie dedykowanych dla VoIP ruterów modularnych także wyposażonych w karty VIC oraz procesory DSP (w postaci modułów PVDM montowanych na płycie rutera). Laboratorium dysponuje obydwoma wariantami takich instalacji - każdym w kilku egzemplarzach. Inną opcją jest budowanie sieci telefonii IP w oparciu o znajdujące się w Laboratorium centralki abonenckie VoIP, dostarczające usługi warstw wyższych dla VoIP (automatyczny operator, powiadomienia głosowe, centrala numerów, monitoring połączeń itp.). Laboratorium posiada także sprzętowe bramki telefonii Skype, liczne rozszerzenia sprzętowe dla telefonii analogowej oraz sprzętowe komponenty wspierające zarządzanie VoIP w systemach dużej skali (Tandberg, Polycom).
Sprzętowe systemy wideokonferencji
W laboratorium dostępne są kompletne instalacje sprzętowe umożliwiające prowadzenie wideokonferencji na bazie stosu protokołów H.323, H.320, H.264 i im podobnych. Składają się one z mostków wideokonferencyjnych (Polycom, Tandberg, Cisco Telepresence), kamer interaktywnych internetowych i analogowych, terminali interaktywnych, telewizorów RCA i innych komponentów. W naszym laboratorium sieciowe urządzenia wideokonferencyjne czołowych producentów traktowane są jak pospolite komponenty składowe budowanych przez studentów sieciowych systemów wizyjnych lub innych podobnych rozwiązań.
Elastyczność w dziedzinie konfigurowania tych systemów daje konwencja zarządzania jego komponentami. Więkoszość kluczowych elementów takich jak mostki konferencyjne czy kamery interaktywne oprócz standardowych interfejsów WWW czy dedykowanego oprogramowania, przeznaczonych dla końcowego użytkownika, udostępnia niskopoziomowe interfejsy administracyjne (poprzez konsole tekstowe CLI, telnet i inne podobne kanały). Taki dobór urządzeń pozwala na zaawansowane zarządzanie systemem (wybór kodeków i technik strumieniowania w sieci komputerowej, emisję strumieni multicast, zarządzanie sesją telekonferencji, nietypowe zestawienia sprzętu, ingerencję w protokoły komunikacyjne, obsługę programową reakcji na zdarzenia, integrację z nietypowym oprogramowaniem spoza systemu itp.). Ciekawą cechą posiadanych kamer interaktywnych jest możliwość śledzenia aktywności rozmówcy obecnego w sąsiedztwie (przy użyciu mikrofonów przestrzennych) - i automatycznego kadrowania kamery w jego kierunku. Dostępność dużej liczby kamer (głównie Sony, Polycom) z serwo-mechamizmami pozycjonującymi optykę i obsługujących protokół VISCA pozwala na ciekawe doświadczenia w zakresie integrowania systemów obserwacji wizyjnej.
Systemy monitoringu DVR i sieciowe transmisje video
Laboratorium posiada wielokanałowe sprzętowe enkodery MPEG firm Bosch i Tandberg, współpracujące z kamerami DVR oraz serwujące strumienie MPEG nad różnorodnymi protokołami sieciowymi. Ponadto - inne cyfrowe i analogowe sprzętowe kodery/dekodery sygnału audio i video (także HD). Możliwe jest zestawianie transmisji w trybie multicast (z pomocą ruterów i IGMP) - w oparciu o TCP lub RTP nad UDP, stosowanie różnych wariantów kodowania strumieni multimedialnych oraz śledzenie wygenerowanego ruchu w sieci. Możliwe jest takze integrowanie przekazu wizyjnego z opisanymi wcześniej systemami wideokonferencji Polycom lub Tandberg. Wykorzystane tu będą technologie związane z transmisją multimediów po IP (głównie H.320, H.261, H.263, H.221, H.264, H.323).
Rejestracja i przetwarzanie dźwięku cyfrowego
Laboratorium dysponuje także stanowiskiem umożliwiającym przetwarzanie sygnału dźwiękowego. Dwutorowy cyfrowy mikser rack, wysokiej klasy pojemnościowy mikrofon stacjonarny i oprogramowanie do obróbki audio umożliwiają przeprowadzenie wszystkich czynności koniecznych do wytwarzania ścieżek audio dla prezentacji multimedialnych. Dodatkowo istnieje możliwość prowadzenia eksperymentów z wykorzystaniem różnorodnych kodeków audio oraz realizowania transmisji przygotowanego dźwięku z użyciem sieciowych protokołów czasu rzeczywistego (RTP).
Systemy projekcji stereoskopowej
Laboratorium posiada unikatową instalację umożliwiającą prowadzenie doświadczalnej kinowej projekcji stereoskopowej - opartej na dwóch identycznych projektorach wysokiej jasności, ekranie anty-depolaryzacyjnym o przekątnej ponad 4 metry i systemie filtrowania polaryzacyjnego. Napisany specjalnie dla tej instalacji wysokowydajny silnik renderujący (nad platformą OpenGL lub DirectX) umożliwia generowanie wizyjnego sygnału stereoskopowego w dowolnej konfiguracji. Posiadając pełny dostęp do procedur korygujących macierze projekcji 3D dla prawego i lewego oka, procedur renderujących komponenty sceny 3D, technik stereoskopowego korygowania geometrii renderowanych obiektów 3D czy warstwy Vertex Shaders możliwe jest prowadzenie eksperymentów w zakresie postrzegania stereoskopowego na dowolnie wybranym materiale. Oprócz wspomnianego systemu projekcji polaryzacyjnej Laboratorium posiada pozostałe systemy projekcji stereoskopowej: oparte o renderowanie migawkowe (shutter glasses) i anaglifowe.
Trójwymiarowe interfejsy człowiek-komputer
W ramach infrastruktury multimedialnej w Laboratorium znajduje się system elektronicznych układów orientacji przestrzennej, opartych o cyfrowe akcelerometry i kompasy (na bazie modułów firmy Phidgets) oraz system detekcji ruchu MS Kinect. Dzięki tej instalacji oraz dostępnych API Studenci mogą rozwijać różnorodne doświadczalne systemy identyfikujące orientację użytkownika w trójwymiarowej przestrzeni projekcji - tworząc wraz z projekcją stereoskopową pełny system wirtualnej rzeczywistości.
Kącik RETRO
Na koniec prezentujemy nasz Kącik RETRO:)
Kącik zawiera wiele historycznych urządzeń i prezentuje technologie sieciowe z nimi powiązane. Jest oparty głównie na dużej ilości ruterów Cisco z serii 2500 - zarządzanych zdalnie poprzez Terminal Access Server Cisco 2509-RJ.

Wszystkie urządzenia w Kąciku DZIAŁAJĄ, są okablowane i gotowe do pracy - można używać ich jako dodatku i przerywnika w szkoleniu laboratoryjnym. Kącik RETRO świetnie się z resztą nadaje do nauczania podstaw zarządzania Cisco IOS, rutowania w sieciach IP, zestawiania połączeń WAN na bazie interfejsów Serial, konfigurowania Frame-Relay, użytkowania SNMP itp. Dzięki Kącikowi można zobaczyć jak funkcjonowały pierwsze światłowody LAN (w technologii 10-BaseFL), jak wyglądały segmenty 10Base-2, do czego służyły transceivery AUI, huby Ethernet, łącza Async-Serial 115,2 kbps, okablowanie dla standardów łącz V.35, X.21, V.24 itd.
Dużą atrakcją Kącika RETRO jest DZIAŁAJĄCA instalacja Token Ring, oparta o (bardzo rzadkie już dzisiaj) koncentratory MAU (Multistation Access Unit) realizowane przez Cisco 2517 Token Ring Hub-Router i Cisco Catalyst 3920 Token Ring Switch. Podłączane do pierścienia interfejsy Token Ring są dostępne w innych ruterach Kącika. Można także podłączać stacje PC przy użyciu kart TokenRing/PCI.